Tomaz Breizh

Tomaz Breizh (Tumas de Britanje), pe Tomaz Bro-Saoz (oberiant etre 1170 ha 1180), a oa ur c'hloareg hag ur barzh anavezet dreist-holl evit e varzhoneg henc'hallek Tristan, ur stumm eus mojenn Tristan hag Izold.

Buhez

N'ouzer ket piv e oa, nag eus pelec'h e teue. En e oberenn e lavar ez eo Tomaz e anv dre ziv wezh. Diouzh e yezh e weler n'eo ket un Angl-ha-norman, hag e c'hallfe bezañ un Norman deuet da vevañ da Vro-Saoz. Dont a ra e lesanv eus ar barzh alaman Gottfried Strassburg en deus skrivet e oa bet awenet gant an Tristan skrivet gant "Thômas von Britanje". N'ouzer ket eus peseurt Breizh emañ anv : Breizh-Veur pe Breizh-Vihan. Ker buan all, Tomaz a c'hallfe bezañ a orin eus Breizh, peogwir e oa liammoù etre Breizh ha Bro-Saoz dre diegezh ar Plantagenet. Ouzhpenn, ar Vretoned o doa kemeret ur perzh a-bouez e aloubadeg Bro-Saoz e 1066 ha kalz dalc'hoù o doa e kontelezh Richmond da skouer. Unan anezhe a voe orin ar Stuarted. Lavaret e vez alies e veze Tomaz e lez Herri II, met n’eus prouenn ebet.

Evel m'en deus en diskouezet Söderhjelm e fin an XIX^vet kantved ez eo arabat meskañ Tomaz gant ar « mestr Tomaz », oberiant d'ar memes mare, hag en deus savet ar Roman de Horn.

Oberenn

Deuet eo e romant betek ennomp dindan stumm dek tamm tennet diouzh c'hwec'h dornskrid. Er penn kentañ e oa war-dro 12000 gwerzenn ennañ, met n'eus chomet nemet ur c'hwec'hvedenn anezhe ganeomp. Adsavet eo bet diwar un droidigezh graet e Norseg, Saga Tristan (1226).

Evit skrivañ an Tristan, Tomaz en deus choazet chom hep tennañ e awenn eus ar stummoù niverus a oa anezhe, hag heuliañ e soñj dezhañ e-unan. Hervez James J. Wilhelm, en doa mestroniet an arz da skrivañ romantoù e galleg , en un doare kempennet met eeun ken ez eo burzhudus ». A-wezhioù e vez sellet outañ evel deraouer ar varzhoniezh kourtes, met hervez Tony Hunt, n'eo ket gwirheñvel.

Embannadurioù ha troidigezhioù

• Thomas, Les fragments du Roman de tristan, éd. Bartina H. Wind, Paris & Genève, 1960.
• Le Roman de Tristan, trad. et notes Emmanuèle Baumgartner et Ian Short, Champion Classiques, 2003.

Notennoù ha levrioù

Mammennoù ha levrlennadur

• James J. Wilhelm, « Thomas of Britain: Tristan ("The Death Scene") », The Romance of Arthur: an anthology of medieval texts in translation, auteur: James J. Wilhelm ; volume 1267 de Garland reference library of the humanities, 1994, p. 283-294. (ISBN 9780815315117).
• Tony Hunt, « Thomas (fl. 1170–1180) », Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004.
• Bartina H. Wind, « Nos incertitudes au sujet du Tristan de Thomas », Mélanges de langue et de littérature du Moyen Âge et de la Renaissance offerts à Jean Frappier, Minard, 1970, volume n°2, p. 1129-1138.
• M. Blakeslee, « The authorship of Thomas's Tristan », Philological Quarterly, levrenn 64 (1985), p. 555-572.
• W. Söderhjelm, « Sur l'identité du Thomas auteur du Tristan et du Thomas auteur du Horn », Romania, levrenn 15 (1886), p. 575-596.
• Thomas, Les fragments du Roman de Tristan, ed. Bartina H. Wind, Paris/Geneva 1960.
• Gottfried von Strassburg, Tristan, with the surviving fragments of the Tristran of Thomas, translated A.T. Hatto, Penguin, 1960.
• The Saga of Tristram and Ísönd, translated with an introduction by Paul Schach, University of Nebraska Press 1973.

Liammoù diavaez

• Fragment La Nuit de la Saint-Jean e galleg a vremañ.
• Fragment La Mort des amants e galleg a vremañ.
• Tristan et Iseult. Diverradenn resis.
• Testenn glok eus tammoù an Tristan et Iseult, diwar un dornskrid eus an XII^vet kantved.